«Γιατί νοσεί η πόλις; Ένα Project για τη Γλώσσα και την Οικολογία εφαρμόζοντας μεθοδολογίες STEM»
Με κεντρικό άξονα το πρωτοποριακό άρθρο της ψυχιάτρου Φρόσως Μουρελή* «Γιατί νοσεί η πόλις;» οργανώνουμε ένα project για τη διερεύνηση της γλωσσικής προσέγγισης των μεγάλων οικολογικών προβλημάτων. Η έμφαση δε δίνεται στις γνώσεις – όλοι λίγο–πολύ γνωρίζουμε τι πρέπει να γίνει – αλλά στον λόγο. Πώς μιλάμε για τα θέματα της οικολογίας και των οικολογικών καταστροφών; Ποια σημασία έχει η γλώσσα και ο τρόπος που τη χρησιμοποιούμε; Μπορεί η γλώσσα να είναι το εργαλείο για να αλλάξει ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε το περιβάλλον γύρω μας, είτε το άμεσα κοντινό μας είτε ευρύτερα τον πλανήτη;
Αφορμώμενοι και από την επικαιρότητα, με την τεράστια οικολογική καταστροφή που συνέβη στη χώρα μας με τις φωτιές το φετινό καλοκαίρι, διευρύνουμε το project με σχετικά δημοσιεύματα, κείμενα κριτικής, ρεπορτάζ κ.ά. Παράλληλα αξιοποιούνται, σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, σημαντικά κείμενα και έργα τέχνης σχετικά με τον ρόλο του λόγου και της τέχνης στην προσέγγιση των οικολογικών προβλημάτων της ανθρωπότητας.
Ο σχεδιασμός του project ανταποκρίνεται πλήρως στο πνεύμα και τη φιλοσοφία του Προγράμματος Σπουδών για τη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, καθώς και στις διδακτικές πρακτικές όπως παρουσιάζονται στον Φάκελο του Εκπαιδευτικού για τη Νεοελληνική Γλώσσα της Γ΄ Λυκείου.
Επιπλέον, εισάγεται η καινοτομία των μεθοδολογιών STEM, που στοχεύουν στην καλλιέργεια soft skills με ποικίλες δραστηριότητες διαθεματικής προσέγγισης, διερευνητικής μάθησης, αξιοποίησης των τεχνών, κριτικής προσέγγισης της γλώσσας, ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας και μάθησης κ.ά.
Τονίζεται η διαθεματική – διεπιστημονική προσέγγιση των θεμάτων, βασική, εξάλλου, παράμετρος των μεθοδολογιών STEM, και προάγεται η συνεργασία καθηγητών διαφορετικών ειδικοτήτων π.χ. ΠΕ04.
-----------------------------------------------------------------
* Η Φρόσω Μουρελή είναι ψυχίατρος, αναλύτρια ομάδας και οικογενειακή θεραπεύτρια.
PROJECT: ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ
ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ
ΣΧΟΛΕΙΟ: 2ο
ΠΡΟΤΥΠΟ ΓΕ.Λ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ-ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ
Κλιματική αλλαγή, εντυπώσεις
και αποτυπώσεις
Δημιουργός Ελένη Κ.
Παπαδοπούλου, φιλόλογος
ΚΕΙΜΕΝΑ
1
Εικόνα
1
"Ο κύριος Leibnitz προβληματίζεται"
Εικόνα
2 "Μάνα. Παιδιά.
Νερό"
ΚΕΙΜΕΝΑ
Κείμενο 1
Το έργο με τίτλο «Ο κ. Leibnitz προβληματίζεται», Ακρυλικό, 90Χ50cm, 2016, της Τάssαs Μπιτσάνη –Πέτρου, εκφράζει τον προβληματισμό για το
φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και των φυσικών καταστροφών που επέρχονται ως
συνέπεια αυτού · πιο συγκεκριμένα αναφέρεται
στο θέμα των πυρκαγιών και της καταστροφής των δασών, το οποίο συνδέεται άμεσα με το πρόβλημα της
ερημοποίησης, της μικρότερης παραγωγής
οξυγόνου, της μικρότερης απορρόφησης του CO2, και της διαταραχής της οικολογικής ισορροπίας του πλανήτη.
Στον πίνακα απεικονίζεται ο Leibnitz, ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος
και μαθηματικός, που είναι πιο γνωστός για την αισιοδοξία του, δηλαδή το
συμπέρασμά του ότι το Σύμπαν μας είναι, σε μια περιορισμένη έννοια, το καλύτερο
δυνατό που θα μπορούσε να δημιουργήσει ο Θεός. Απεικονίζεται όμως σκεπτικός και
προβληματισμένος για το μέλλον του πλανήτη, καθώς διαβλέπει ότι οι φλόγες που
καταστρέφουν το δάσος πίσω του, πιθανώς να καταστρέψουν και την ίδια τη
δημιουργία του Θεού, δηλαδή τον Άνθρωπο και τη Φύση.
Οι
μαύρες σκέψεις που ξεπηδούν από το μυαλό του, σε συνδυασμό με τα δυνατά χρώματα
στην επάνω ζώνη του έργου που παλεύουν μεταξύ τους– το κόκκινο της φωτιάς, το
πράσινο του δάσους και το μπλε του ουρανού – δημιουργούν ένταση, καθώς παλεύει
η Καταστροφή με την Ελπίδα….
Κείμενο 2
«Μάνα. Παιδιά.
Νερό»
Στο έργο «Μάνα. Παιδιά. Νερό», 70Χ100, Μικτή
τεχνική, 2010, της Τάssαs Μπιτσάνη
–Πέτρου, μια μάνα αγκαλιασμένη με τα δυο της παιδιά έχει παρασυρθεί από
πλημμύρα που κατέστρεψε όχι μόνο το
σπίτι της, αλλά και ολόκληρο το χωριό της. Τα ορμητικά νερά απειλούν το μέγιστο
δώρο της Ζωής, το μέλλον τους είναι άδηλο, η μάνα αγωνιά για τη ζωή των παιδιών
της και ο τρόμος φαίνεται στα μάτια τους. Τα χρώματα σκούρα και σχεδόν αυτόνομα
φανερώνουν την επικινδυνότητα της κατάστασης, τη φτώχεια, την απελπισία, την
απειλή της ζωής…
Επακόλουθο της κλιματικής αλλαγής, οι πλημμύρες πλήττουν
συχνά όλες σχεδόν της χώρες του πλανήτη και αφήνουν πίσω τους δυστυχία,
απελπισία, απώλεια… Ο συνεχής αγώνας για τη μείωση αυτών των επιπτώσεων είναι ο
μόνος δρόμος…
ΚΕΙΜΕΝΟ 3
Η βιογραφία του Leibnitz
Ο Γκότφριντ Λάιμπνιτς (Gottfried Leibnitz)
γεννήθηκε το 1646 στη Λειψία και πέθανε στο Αννόβερο το 1716. Ήταν όχι μόνο
γερμανός φιλόσοφος αλλά και επιστήμονας, μαθηματικός, διπλωμάτης, φυσικός,
ιστορικός, βιβλιοθηκονόμος και διδάκτορας των λαϊκών και εκκλησιαστικών
Νομικών. Ο Λάιμπνιτς ήταν ένας από τους βασικούς φιλοσόφους του 17ου και του
18ου αιώνα και θεωρείται ως καθολικό πνεύμα της εποχής του (homo universalis):
έχει αποκληθεί «ο πολυμαθέστερος ανήρ μετά τον Αριστοτέλην»).
Ο πατέρας του ήταν νομικός και καθηγητής της ηθικής
φιλοσοφίας, ενώ η μητέρα του ήταν κόρη νομικού. Ο Λάιμπνιτς ήταν σε μεγάλο
βαθμό αυτοδίδακτος διαβάζοντας στη περιεκτική βιβλιοθήκη του πατέρα του και
μελετώντας τα Ελληνικά και τα Λατινικά από μόλις οχτώ χρονών. Στα δώδεκα του
ανέπτυξε ήδη τις αρχές μιας μαθηματικής νοηματικής γλώσσας εξετάζοντας λογικά
προβλήματα.
Άρχισε να σπουδάζει στο πανεπιστήμιο της Λειψίας
φιλοσοφία, αλλά αργότερα πήρε μεταγραφή στο πανεπιστήμιο της Jena γιατί ήθελε
να ασχοληθεί με πυθαγόρεια προβλήματα κοντά στο μαθηματικό, φυσικό και
αστρονόμο Erhard Weigel. Έφυγε όμως ξανά για το πανεπιστήμιο της Νυρεμβέργης
για να σπουδάσει Νομικά. Σε ένα από τα ταξίδια του γνωρίστηκε με τον
φιλόσοφο Σπινόζα.
Στη διάρκεια παραμονής του στο Παρίσι και στο Λονδίνο στα έτη
1672-1676 ως διπλωματικός εκπρόσωπος, μελέτησε τα Μαθηματικά και τις φυσικές
επιστήμες της εποχής του.
Κατά την παραμονή του στο Παρίσι (1672-1676), εισάγεται στον
κόσμο της νέας επιστήμης και γνωρίζει τους σημαντικότερους εκπροσώπους της,
φτάνει στην ανακάλυψη του απειροστικού λογισμού και θέτει τα θεμέλια του
συστήματός του. Ο απειροστικός λογισμός του χρησιμεύει για την εφαρμογή των
μαθηματικών στη φυσική και με την ανακάλυψη αυτή ξεπερνά τον Ντεκάρτ στα
μαθηματικά. Για τον Λάιμπνιτς, και σε αυτό συμφωνεί με τον Σπινόζα, το σώμα δεν
αποτελεί παθητική ύλη (δηλ. το σώμα δεν κινείται επειδή του δίνει εντολή ο
νους). Η τάξη του πνεύματος και η τάξη του σώματος και της πράξης, ενώ
λαμβάνουν χώρα αυτόνομα, συμφωνούν χωρίς η μία να επιβάλλεται ή να ανάγεται
στην άλλη.
Ο Λάιμπνιτς είχε προσέξει τη μονομέρεια των
προηγούμενων φιλοσοφικών θεωριών, κατάλαβε πως έπρεπε να υπερβεί τις αντιθέσεις
που υπήρχαν στις βασικές έννοιές τους, αναγνώρισε την προοπτική για τη γνώση
που προσφέρει η παρατήρηση των φαινομένων και προσέγγισε σε μία πανθεϊστική
θεώρηση.
Στην εποχή του ήδη είχαν διατυπωθεί οι εντυπωσιακοί νόμοι για
την περιγραφή της κίνησης των σωμάτων επάνω στη γη αλλά και για τις τροχιές των
ουράνιων σωμάτων (Κοπέρνικος, Κέπλερ, Γαλιλαίος, Νεύτων) και είχαν πληθύνει οι
φωνές και τα βιβλία που εξέφραζαν τις προοπτικές του ανθρώπινου πνεύματος όταν
αυτό ερευνά τη φύση και βασίζεται σε παρατηρήσεις της εμπειρίας και την
αμφισβήτηση των παραδοσιακών θεολογικών απόψεων (όπως ο Φρ. Μπέϊκον και ο Λοκ).
Η ύλη από μόνη της, όπως τη νοούσαν ο Ντεκάρτ και από τους
πρώτους ο Δημόκριτος, δεν ήταν κάτι αυτενεργό και η δομή της τότε ήταν τελείως
άγνωστη. Ο ρόλος της ύλης περιοριζόταν στην εξωτερική μετατόπιση και η ύπαρξη
της νόησης δεν μπορούσε να εξηγηθεί με τέτοια (μηχανική) δραστηριότητα,
ιδιαίτερα εκείνα τα χρόνια, όπου επικρατούσε η πιο αρχαία άποψη για το πνεύμα,
σαν κάποια άυλη ουσία ή σαν μια υπερφυσική δύναμη.
Ο Λάιμπνιτς διατύπωσε φιλοσοφικές θεωρίες με στόχο να
συμφιλιώσει τη θρησκεία με τη φιλοσοφία και τις φυσικές επιστήμες και
γενικότερα να διευθετήσει φιλοσοφικές αντιφάσεις.
Π.χ. ένα αίτιο δεν μπορεί να έχει την ίδια φύση με τη δράση
που προκαλεί, οπότε ο θεός βρίσκεται έξω από την αιτιοκρατική εξάρτηση
αίτιο-δράση και όχι ως πρώτο αίτιο αυτής της αλυσίδας.
Διατύπωσε, επίσης, σημαντικά στοιχεία της Θεωρίας της
Αιτιολογίας, εγκαινιάζοντας την ιστορία της Μαθηματικής Λογικής που διατυπώθηκε
αργότερα σε αυστηρή μορφή από τον Ράσελ.
Σ’ όλη του την πορεία αγωνιζόταν για την επανένωση της
προτεσταντικής και της καθολικής εκκλησίας και για τη διάδοση των θετικών
επιστημών με την ίδρυση κατάλληλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Το 1684 δημοσίευσε ο Λάιμπνιτς τις «Αρχές του Διαφορικού
Λογισμού», ερχόμενος έτσι σε σύγκρουση με τον Νεύτωνα, ο οποίος διεκδικούσε
την πατρότητα αυτών των ιδεών. Το 1693 ακολούθησε η εισαγωγή από τον Λάιμπνιτς
της έννοιας της ορίζουσας στα Μαθηματικά και η ανάπτυξη τού δυαδικού συστήματος
με τα ψηφία 0 και 1. Εκτός από φιλόσοφος και μαθηματικός, ο Λάιμπνιτς ήταν
επίσης φυσιοδίφης και τεχνικός. Το 1673 κατασκεύασε μία αριθμομηχανή, η οποία
βρίσκεται σήμερα σε τεχνικό μουσείο της Γερμανίας.
Ο Λάιμπνιτς διέθετε το σπάνιο προνόμιο μιας παιδείας που
περιλάμβανε τη γνώση της αρχαίας φιλοσοφίας, της λατινικής γραμματείας και του
αριστοτελικού σχολαστικισμού· ήταν προσεκτικός μελετητής των σύγχρονών του
θεωριών και φιλοσοφικών συστημάτων και επιπλέον διέθετε μια πλούσια εμπειρία
των πολιτικών πραγμάτων. Αντιλήφθηκε όμως ότι καμία επιστημονική θεωρία, κανένα
φιλοσοφικό σύστημα και καμία αρχή, είτε πολιτική είτε θρησκευτική, δεν
εκπληρώνει από μόνη της τις προϋποθέσεις για την πολύπλευρη σύλληψη και
αντιμετώπιση των νέων σύνθετων προβλημάτων. Στο ύστερο και πιο ώριμο έργο του,
τη «Μοναδολογία» (1714), συνθέτει σε ένα σύστημα την αποδεικτική επιστήμη, τη
φιλοσοφία και την ηθική· τη μηχανιστική φυσική με το ύψιστο αγαθό, τις μονάδες
στον βέλτιστο δυνατό κόσμο.
Ο Λάιμπνιτς εκφράζει τη σύλληψη ενός κόσμου που διέπεται από
την «αρχή του βελτίστου»· σύμφωνα με αυτή την αρχή, ο κόσμος διέπεται
από γενικές αρχές και κανόνες και προβάλλεται το καθεστώς συμφωνίας μέσα στην
πολλαπλότητα των αυτόνομων μονάδων. Αυτή η αισιοδοξία, την οποία διακωμώδησε ο
Βολταίρος διακρίνοντάς την και στον Ρουσσώ, καλύπτει σαν μάσκα την ανησυχία
απέναντι στον πόλεμο ανάμεσα στα θρησκευτικά δόγματα και τα διαφορετικά
φιλοσοφικά και επιστημονικά κριτήρια.
Μερικά λόγια του Λάιμπνιτς
* «Ευτυχισμένη ζωή δεν υπάρχει. Υπάρχουν
μόνο ευτυχισμένες ημέρες.»
Πηγή:https://sciencearchives.wordpress.com/2013/04/09/%CF%8C-%CE%AC-%CF%8C-i/
Κείμενο 4
Τουλάχιστον 81 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και δεκάδες
αγνοούνται στη Γερμανία και στο Βέλγιο, έπειτα από έντονες πλημμύρες που
μετέτρεψαν τα ρέματα και τους δρόμους σε χειμάρρους, παρασύροντας αυτοκίνητα
και προκαλώντας την κατάρρευση κτιρίων. Ένα εξαιρετικά αργοκίνητο βαρομετρικό
χαμηλό προκάλεσε την υπερχείλιση ποταμών και φραγμάτων, με καταστροφές
πρωτοφανούς έκτασης στα κρατίδια της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας και
της Ρηνανίας-Παλατινάτου. «Εχουμε νεκρούς, αγνοούμενους, ανθρώπους που ακόμη
κινδυνεύουν. Δεν έχουμε ξαναδεί ποτέ κάτι τέτοιο», δήλωσε η πρωθυπουργός της
Ρηνανίας-Παλατινάτου, Μαλού Ντράιερ. «Είναι πραγματικά τρομακτικό».
Οι επιχειρήσεις διάσωσης παρεμποδίστηκαν λόγω της διακοπής
των επικοινωνιών σε τμήματα της περιοχής νοτιοδυτικά της Κολωνίας. Δεκαοκτώ
άνθρωποι βρέθηκαν νεκροί στην επαρχία Αρβάιλερ και 70 άτομα αναφέρθηκε ότι
αγνοούνται μετά την κατάρρευση αρκετών σπιτιών κατά τη διάρκεια της νύχτας στο
χωριό Σουλντ στα νοτιοδυτικά της Κολωνίας. Οι Αρχές χρησιμοποίησαν φουσκωτά
σκάφη και ελικόπτερα και ο γερμανικός στρατός έστειλε 200 στρατιώτες και
τεθωρακισμένα οχήματα για να ανοίξουν τους δρόμους και να βοηθήσουν στην
επιχείρηση διάσωσης.
Οι βροχοπτώσεις περιορίστηκαν χθες το μεσημέρι, αλλά τα
πλημμυρικά φαινόμενα μετατοπίστηκαν πιο κοντά στις εκβολές του ποταμού Ρήνου.
Παράλληλα, φόβοι εκφράζονταν για την ευστάθεια φράγματος στην κοιλάδα
Στάινμπαχ, της οποίας οι κάτοικοι απομακρύνθηκαν προληπτικά. Η Γερμανίδα
καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ σε δηλώσεις της από την Ουάσιγκτον, όπου βρισκόταν
χθες, εμφανίστηκε συγκλονισμένη και εξέφρασε τη συμπαράστασή της στις
οικογένειες των νεκρών και των αγνοουμένων. «Η λέξη πλημμύρα δεν περιγράφει
αυτό που συνέβη», είπε η Γερμανίδα καγκελάριος. Ο συντηρητικός υποψήφιος για
την καγκελαρία και πρωθυπουργός του κρατιδίου της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας,
Αρμιν Λάσετ, απέδωσε τα ακραία καιρικά φαινόμενα στην υπερθέρμανση του πλανήτη.
Προέβλεψε πως «θα αντιμετωπίζουμε τέτοια γεγονότα ξανά και ξανά, και αυτό
σημαίνει ότι πρέπει να επιταχύνουμε τα μέτρα προστασίας του κλίματος σε
ευρωπαϊκό, ομοσπονδιακό και παγκόσμιο επίπεδο, επειδή η κλιματική αλλαγή δεν
περιορίζεται σε ένα κράτος».
Στο Βέλγιο, περίπου 10 σπίτια κατέρρευσαν στο Πέπινστερ,
αφού υπερχείλισε ο ποταμός και περισσότερα από 1.000 σπίτια εκκενώθηκαν. Η
κυκλοφορία στον ποταμό Μεύση διακόπηκε, καθώς υπήρχε μεγάλος κίνδυνος
υπερχείλισης.
Στην Ολλανδία οι υπερχειλίσεις των ποταμών έπληξαν
πολλά σπίτια στη νότια επαρχία της Λιμβουργίας, όπου εκκενώθηκαν πολλές μονάδες
φροντίδας ηλικιωμένων. Τμήμα ενός από τους πιο πολυσύχναστους αυτοκινητοδρόμους
της Ολλανδίας έκλεισε λόγω των πλημμυρών και τα τοπικά μέσα ενημέρωσης έδειξαν
πλάνα μιας ομάδας παραθεριστών να βγαίνουν από παράθυρο ξενοδοχείου για να
σωθούν.
Οι ασυνήθιστα έντονες καταιγίδες έχουν πλήξει και τη
βορειοανατολική Γαλλία, όπου κατέστρεψαν δέντρα και προκάλεσαν το κλείσιμο
δεκάδων δρόμων. Την ίδια στιγμή που η Δυτική Γερμανία κυριολεκτικά πνιγόταν,
στην Ανατολική Γερμανία ο ήλιος έλαμπε και το θερμόμετρο έδειχνε 30 βαθμούς
Κελσίου.
https://www.kathimerini.gr/world/561435070/bivliki-katastrofi-me-dekades-nekroys-se-germania-velgio/ ανακτήθηκε
10/11/2021
Κείμενο 5
Διάσκεψη ΟΗΕ για την
Κλιματική αλλαγή – Πλούσιοι vs φτωχών
Η επίτευξη των στόχων για το κλίμα κατά την επικείμενη
Διάσκεψη του ΟΗΕ, στη Γλασκώβη, απαιτεί συνεργασία μεταξύ πλούσιων και φτωχών
κρατών. Ο λογαριασμός, ωστόσο, γίνεται όλο και πιο «αλμυρός».
Εδώ και χρόνια, πάνω από μία δεκαετία, οι πλούσιες
χώρες -υπεύθυνες για το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό των εκπομπών αερίων του
θερμοκηπίου- έχουν δεσμευτεί να στηρίξουν οικονομικά τα φτωχότερα κράτη σε μία
δύσκολη συμπόρευση προς μία ακριβή, πράσινη μετάβαση των οικονομιών τους.
Από το 2009, στη Σύνοδο της Κοπεγχάγης για το Κλίμα,
οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και άλλα ανεπτυγμένα κράτη δεσμεύτηκαν προς αυτή την
κατεύθυνση, με τη διάθεση βοήθειας ύψους τουλάχιστον 100 δισεκατομμυρίων
ετησίως, αρχής γενομένης από το 2020 και μέχρι το 2025. Το 2015, στην κομβική
Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, επαναδεσμεύτηκαν στο στόχο. Οι υποσχέσεις
έμειναν όμως στα χαρτιά.
Τώρα, μεσούσης της πανδημίας και παραμονές της
κρίσιμης Διάσκεψης του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP26), που αρχίζει την
Κυριακή και ολοκληρώνεται στις 12 Νοεμβρίου, στη Γλασκώβη, επίσημο
σχέδιο μεταθέτει χρονικά την επίτευξη του στόχου των
100 δισεκατομμυρίων δολαρίων το νωρίτερα το 2023.
Στο μεσοδιάστημα, οι ανεπτυγμένες οικονομίες ήδη
επιταχύνουν -με φόντο και την εκτίναξη των τιμών ενέργειας- τη δική τους δαπανηρή
μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα, το 2050.
Χωρίς ωστόσο τις φτωχότερες χώρες εντός αυτού του
«κάδρου», η προοπτική τήρησης των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού θα γίνεται
ολοένα και πιο μακρινή, τονίζουν ειδικοί, ενώ τα χρονικά περιθώρια για την
ανάσχεση της υπερθέρμανσης του πλανήτη στενεύουν επικίνδυνα.
Ήδη προβλέπεται ότι, απουσία των κατάλληλων υποδομών,
οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στις αναπτυσσόμενες οικονομίες θα αυξηθούν
απότομα τις επόμενες δεκαετίες, την ώρα που ο ανεπτυγμένος κόσμος θα βρίσκεται
κοντά πια στην επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών άνθρακα (Net Zero).
Κοντολογίς, προειδοποιούν περιβαλλοντολόγοι, ελλοχεύει
ο κίνδυνος επιβράδυνσης των χρονικά ήδη οριακών συλλογικών προσπαθειών για την
αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, εξαιτίας των ανισοτήτων μεταξύ
ανεπτυγμένων και φτωχότερων κρατών (των ίδιων λίγο-πολύ που σήμερα συνεπάγονται
δυσανάλογη πρόσβαση τα εμβόλια κατά της Covid-19, με αποτέλεσμα να παρατείνεται
κι άλλο η πανδημία, όπως προειδοποίησε προ ημερών ο ΠΟΥ).
Μοιραία, δε, παράλληλα με τα προβλήματα, αυξάνεται και
το κόστος…
Καθώς οι συνθήκες -κλιματικές, κοινωνικές και
οικονομικές- αλλάζουν στον πλανήτη, τα «ανοιχτά» μέτωπα πολλαπλασιάζονται και
εντείνονται οι προκλήσεις.
Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι τα όλο και πιο ακραία
καιρικά φαινόμενα απειλούν ήδη υφιστάμενες υποδομές και αλλάζουν τις
προδιαγραφές για τις νέες.
Σε πολλά αναπτυσσόμενα είναι απλά ανύπαρκτες, εν μέσω
μιας όλο και πιο έντονης αστικοποίησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η
Αφρική.
Με φόντο τα υψηλά ποσοστά γεννήσεων και της φυγής
μεγάλου μέρος του αγροτικού πληθυσμού προς τα αστικά κέντρα -απόρροια σε μεγάλο
βαθμό και των οικονομικών επιπτώσεων της υπερθέρμανσης του πλανήτη- στα εδάφη
της πολυπληθέστερης και δεύτερης μεγαλύτερης σε έκταση ηπείρου υπάρχουν ήδη 86
από τις 100 ταχύτερα αναπτυσσόμενες πόλεις στον κόσμο.
Τουλάχιστον 79 από αυτές, συμπεριλαμβανομένων 15
πρωτευουσών, αντιμετωπίζουν ακραίους κινδύνους λόγω της κλιματικής αλλαγής και
της έλλειψης υποδομών.
Ειδικοί τονίζουν ότι η όλο και πιο έντονη αστικοποίηση
και η κάλυψη των αυξημένων αναγκών από αυτές τις δημογραφικές πιέσεις
αποτελούν μία νέα, και δη επείγουσα πρόκληση για την αειφόρο αστική ανάπτυξη
στον 21ο αιώνα. Και δη, εν μέσω απαισιόδοξων προβλέψεων για μαζικά κύματα περιβαλλοντικών
μεταναστών μέσα στις επόμενες δεκαετίες
Νέτα-σκέτα, σε διεθνή συνάντηση για το κλίμα στο
Λονδίνο, τον Ιούλιο, η υπουργός Περιβάλλοντος της Νότιας Αφρικής, Μπάρμπαρα
Κρίσι, προειδοποίησε τις πλούσιες χώρες ότι για να απομακρυνθούν πλέον τα φτωχότερα
κράτη από τα ορυκτά καύσιμα απαιτούνται πολλαπλάσια ποσά από όσα υπολογίζονται
σήμερα.
Η ίδια έκανε τότε λόγο για περισσότερα από 750
δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Τον Σεπτέμβριο, τα αφρικανικά κράτη ανέβασαν κι
άλλο τον «λογαριασμό», που λέγεται ότι θα παρουσιάσουν στη Γλασκώβη, στα 1,3
τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2030.
Μπροστά στο εξελισσόμενο αυτά «παζάρι» -κι ενώ τα
χρονικά περιθώρια για τη λήψη μέτρων κατά της κλιματικής αλλαγής στενεύουν- οι
πλούσιες χώρες επιδιώκουν αύξηση των ιδιωτικών πόρων, αλλά και κεφάλαια από
χώρες μεσαίου εισοδήματος, που είναι μεγάλοι ρυπαντές, πρωτίστως δε η Κίνα.
Οι οιωνοί δεν είναι οι καλύτεροι. Ήδη, το συνολικό
ύψος της χρηματοδότησης, οι όροι της -ειδικά ως προς τις δανειοδοτήσεις- και το
χρονοδιάγραμμα διάθεσης των κεφαλαίων εξελίσσεται σε ένα από τα μεγάλα
«αγκάθια» της COP26, από την οποία ούτως ή άλλως θα… λάμψουν δια της απουσίας
τους αρκετοί ξένοι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων των προέδρων της Κίνας και της
Ρωσίας.
https://www.ot.gr/2021/10/29/green/klimatiki-allagi/diaskepsi-oie-gia-tin-klimatiki-allagi-plousioi-vs-ftoxon/
ανακτήθηκε 10/11/2021
ΚΕΙΜΕΝΟ 6
Μιχάλης Γκανάς
Στα καμένα
Οι στίχοι αυτού του τραγουδιού, που
υπήρξε αρκετά δημοφιλές στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, αναφέρονται στις
καταστροφικές συνέπειες των πυρκαγιών. Αν και το θέαμα των καμένων δέντρων
προκαλεί θλίψη, ο ποιητής επιμένει στην πραγματοποίηση της κυριακάτικης
εκδρομής, προτρέποντας τη σύντροφό του αλλά και κάθε άνθρωπο, να βγουν έξω από
τη μόνωση του σπιτιού τους και την εικονική πραγματικότητα της τηλεόρασης,
αποκαθιστώντας ξανά τη δημιουργική ανθρώπινη επικοινωνία.
Έλα να πάμε στα καμένα,
στον Υμηττό και στην Αυλώνα,
πουλιά και πεύκα συλλογίσου
ενός καμένου παραδείσου,
δέντρα που ήτανε φαντάσου
και στη σκιά τους ξεκουράσου.
Έλα και πάρε με μαζί σου
στην κυριακάτικη εκδρομή σου,
βγάλε με στο χλωρό κορμί σου,
στις εκβολές του παραδείσου.
Έλα να πάμε στα καμένα,
δε μας χωράει πια το σπίτι,
έρχονται δύσκολες ημέρες
μουτζουρωμένες σαν Δευτέρες,
έρχονται φλόγες απ' τα δάση
και μια φωτιά να μας δικάσει,
μέσα στο πύρινό της χνότο,
από τον έσχατο ως τον πρώτο.
Έλα να βγούμε απ' το σπίτι
ξανά σε δρόμους και πλατείες,
πάρε και τα παιδιά μαζί σου
εδώ, στο χείλος της αβύσσου,
κι άφησε μόνη στο τραπέζι
την τηλεόραση να παίζει,
να δείχνει έγχρωμο τον πόνο
δίπλα σ' ένα φιλέτο τόνο,
να δείχνει φονικά και φλόγες,
τσόντες, πολιτικούς και ρώγες,
ενώ εμείς θα 'χουμε φτάσει
στο σταυροδρόμι του εξήντα*
με τα παιδάκια μας στον ώμο,
για να μας δείχνουνε το δρόμο.
Μ. Γκανάς, Στίχοι, Μελάνι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1.
Συζητήστε ποια πρώτη
εντύπωση σάς δημιουργούν οι πίνακες της Τάssαs Μπιτσάνη –Πέτρου.
2.
Σύμφωνα με το μοντέλο
Perkins (για το μοντέλο Perkins γίνεται εκτενής αναφορά στην ΠΟΛΥΤΡΟΠΗ ΓΛΩΣΣΑ ) κατά τη δεύτερη φάση της παρατήρησης ενός έργου τέχνης, ο
θεατής αναζητάει συμβολισμούς και νοήματα. Ποιο είναι, κατά την άποψή σας, το
μήνυμα που στέλνει η ζωγράφος με τους παραπάνω πίνακες; Να συντάξετε ένα άρθρο
για την ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου σας με τίτλο: Περιβαλλοντικά
νοήματα και σύμβολα στην Τέχνη.
3.
Αφού δείτε την
εικόνα 1 και διαβάσετε το κείμενο 1, να γράψετε μία παράγραφο με σύγκριση και
αντίθεση και με θεματική περίοδο Ο φιλόσοφος Leibnitz διχάζεται…
4.
Αφού διαβάσετε τη
βιογραφία του Leibnitz (κείμενο 3), με την
ομάδα σας να γράψετε ένα μονόλογο του Leibnitz που στέκεται αμήχανος μπροστά σε μια ολοσχερή καταστροφή του
δάσους από πυρκαγιά.
5.
Ο Αγαθούλης είναι ένα σατιρικό και πολύπλευρο φιλοσοφικό διήγημα που
εμπνεύστηκε ο Βολταίρος με κύριο πυρήνα την αντιμετώπιση της - θεωρίας του
Leibniz ότι ο κόσμος μας είναι ο καλύτερος από ένα σύνολο πιθανών κόσμων και
ότι η θεία πρόνοια πάντα φροντίζει για το καλό μας. Να δημιουργήσετε ένα
σατιρικό διάλογο με κεντρικούς ήρωες τον Leibnitz και τον Βολταίρο
καθώς κάνουν περίπατο σε καμένο δάσος της Εύβοιας.
6.
Οι πλημμύρες, όπως
και οι πυρκαγιές, είναι ορισμένες από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και
έχουν παγκόσμιο χαρακτήρα. Αφού δείτε τις εικόνες 1 και 2 και διαβάσετε το
κείμενο 4, να συντάξετε μία επιστολή με αποδέκτη τον Ο.Η.Ε. και περιεχόμενο την
παρουσίαση των καταστροφών σε όλο τον κόσμο από πυρκαγιές και πλημμύρες ως
συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Στην επιστολή σας, θα προτείνετε και τρόπους
για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
7.
Στο κείμενο 5 να
εντοπίσετε τα σχόλια της δημοσιογράφου. Είναι σωστός, κατά την άποψή σας, ο
τρόπος με τον οποίο παρουσιάζει την είδηση;
8.
Ποιο είναι το βασικό
εμπόδιο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με το κείμενο 5;
Να δημιουργήσετε μία αφίσα με το πρόγραμμα canva για τη Διάσκεψη του Ο.Η.Ε. που θα προοιωνίζεται η θετική της
έκβαση.
9.
Πώς συνομιλούν οι
πίνακες της Τάssαs Μπιτσάνη –Πέτρου
(εικόνες 1 και 2) με τους στίχους του Μιχάλη Γκανά (κείμενο 6). Να εντοπίσετε
ομοιότητες και διαφορές.
10.
Να συνθέσετε ποιήματα
χαϊκού με θέμα: «Νοσταλγώ τη φύση», χρησιμοποιώντας και μετασχηματίζοντας
λέξεις από το τραγούδι του Γκανά. Εναλλακτικά, μπορείτε να εμπνευστείτε από
τους πίνακες της Τάssαs Μπιτσάνη –Πέτρου
και να δημιουργήσετε ποιήματα σε ελεύθερο ή έμμετρο στίχο.
Το podcast στην εκπαίδευση
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Στις γειτονιές της Ελλάδας, στον πλανήτη Γη, εκεί όπου αν δεν είσαι μέρος της λύσης, είσαι κομμάτι του προβλήματος, o ακτιβισμός δεν είναι πλέον επιλογή αλλά μονόδρομος. Ένα περιβαλλοντικό χρηστικό podcast της RADCAST με τον Βασίλη Σφακιανόπουλο, creative director, που επινόησε την κινητοποίηση Save Your Hood και τη Σεμίνα Πανηγυροπούλου, ηθοποιό, δασκάλα και ιδρυτικό μέλος της ομάδας για ένα καλύτερο, καθαρό, αύριο εδώ που είναι το σπίτι μας.
• Τοποθετήστε τα ακουστικά στα αυτιά σας και ακούστε το podcast:
https://radcast.gr/show/save-the-planet-mia-geitonia-ti-fora/
• και στη συνέχεια να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις:
1. Να εντοπίσετε και να καταγράψετε λέξεις σχετικές με την κλιματική αλλαγή
2. Να καταγράψετε 4 επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
3. Πώς μπορεί να ενισχυθεί η περιβαλλοντική εκπαίδευση;
• Δραστηριότητα παραγωγής λόγου:
Να συντάξετε μία επιστολή-απάντηση στον podcaster Βασίλη Σφακιανόπουλο
ΔΡΑΣΗ ΜΕ ΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΑΜΝΗΣΤΙΑ
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ BERNARDO CAAL
Ο Bernardo Caal Xol (γεννημένος το 1972) είναι δάσκαλος,
πατέρας, συνδικαλιστής και υπέρμαχος των δικαιωμάτων των ιθαγενών Μάγια
Q‘eqchi’ (προφέρεται « kekchi»). Είναι ένας υπέρμαχος των δικαιωμάτων της
περιοχής, της γης και των δικαιωμάτων του περιβάλλοντος, ο οποίος έχει
φυλακιστεί άδικα για περισσότερα από τρία χρόνια για την υπεράσπιση των
δικαιωμάτων κοινοτήτων Q’ eqchi’ Μάγια που πλήττονται από την κατασκευή ενός
υδροηλεκτρικού έργου στο ιερό Cahabον και στον ποταμό Alta Verapaz, στη βόρεια
Γουατεμάλα.
Από την αρχή του 2015, ο Bernando έχει επιδείξει την ειρηνική
αντίθεσή του στο υδροηλεκτρικό σχέδιο Oxec I και II. Ο Bernando και άλλοι
ηγέτες επιλέχθηκαν από τις 56 κοινότητες στη Santa Maria Cahabon, για να
εκπροσωπήσουν και να μιλήσουν κατά των παρατυπιών και των πιθανών παραβιάσεων των ανθρώπινων
δικαιωμάτων που σχετίζονται με το υδροηλεκτρικό έργο. Η κοινότητα ήθελε επίσης
να ζητηθεί η γνώμη της από την εταιρεία για οποιεσδήποτε αποφάσεις, κάτι που
δεν συνέβη.
Σε αντίποινα για τις ενέργειές του, ο Bernardo Caal Xol
υπέστη εκστρατείες δυσφήμισης και
στιγματισμού στον Τύπο, στην τηλεόραση, μέσω φυλλαδίων και στα μέσα
κοινωνικής δικτύωσης. Οι εισαγγελικές
αρχές ξεκίνησαν επίσης ποινική έρευνα
κατά του Μπερνάρντο για φερόμενες
πράξεις βίας που συνέβησαν στις 15 Οκτωβρίου 2015, όταν ο Μπερνάρντο είχε μεταβεί στην πληγείσα περιοχή για μια
συνάντηση με τις κοινότητες. Κατά συνέπεια, στις 30 Ιανουαρίου 2018, ο Μπερνάρντο τέθηκε υπό
κράτηση και οδηγήθηκε στη φυλακή μέχρι
τη δίκη του. Παρόλο που δεν υπάρχουν αντικειμενικά στοιχεία που να στηρίζουν
τις κατηγορίες, στις 9 Νοεμβρίου 2018,
το δικαστήριο του Κομπάν τον καταδίκασε σε επτά
χρόνια και τέσσερις μήνες φυλάκιση για τα εγκλήματα της ληστείας σε
βαθμό κακουργήματος και της παράνομης
κράτησης με επιβαρυντικές περιστάσεις.
Τρεις εβδομάδες αργότερα οι δικηγόροι του Bernardo άσκησαν
έφεση, αλλά οι δικαστές δεν κατέληξαν σε
απόφαση παρά μόνο δύο χρόνια αργότερα,
απορρίπτοντάς την και, ως εκ τούτου, επιβεβαιώνοντας την ποινή του. Ως
έσχατη λύση, οι δικηγόροι του Μπερνάρντο
κατέθεσαν πρόσφατα αίτηση αναίρεσης στο
Ανώτατο Δικαστήριο. Αυτό θα μπορούσε να πάρει χρόνια για να επιλυθεί.
Στις 16 Ιουλίου 2020, η Διεθνής Αμνηστία
ζήτησε την άμεση απελευθέρωσή του και τον
ανακήρυξε κρατούμενο συνείδησης.
Μπορείτε να δείτε το
βίντεο για τον Bernardo εδώ: https://bit.ly/3uLdrXQ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1. Ποιος είναι ο Bernardo και γιατί βρίσκεται στην φυλακή;
2. Τι συνέβη;
3. Πώς σας έκανε να αισθανθείτε η ιστορία του Μπερνάρντο;
4. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της λειτουργίας ενός
υδροηλεκτρικού έργου στο ευρύτερο φυσικό περιβάλλον του Bernardo και των ανθρώπων
που ζουν εκεί;
Δράση της Διεθνούς Αμνηστίας
:
Μπορείτε να δείξετε την αλληλεγγύη σας στον Μπερνάντο,
συντάσσοντας ένα e-mail ή επιστολή.
• Οι επιστολές
δεν είναι απαραίτητο να είναι
μακροσκελείς: ο στόχος είναι να νιώσει ο Bernardo ότι πολλοί άνθρωποι σε
όλο τον κόσμο τον σκέφτονται και υποστηρίζουν τον αγώνα του.
• Σκεφτείτε τι θα
ήθελε να ακούσει ο Μπερνάρντο σε αυτή τη
δύσκολη στιγμή.
• Εκφράστε την
αλληλεγγύη, το θαυμασμό, την ενθάρρυνση
ή οτιδήποτε άλλο αισθάνεσθε γι’αυτόν.
Τα e-mails και οι επιστολές πρέπει να αποσταλούν:
E-mail:
hrdamericas@amnesty.org
Επιστολές
Bernardo Caal
Xol,
Oficina Regional de Amnistía Internacional,
Luz Saviñón 519,
Colonia del
Valle, Alcaldía Benito Juárez, 03100, Πόλη του Μεξικού,
Μεξικό
e-mails στον Bernardo
Πολύ ωραίο! Συγχαρητήρια
ΑπάντησηΔιαγραφή